Een mantelzorgunit in de tuin is een prachtige manier om zorgbehoevende familieleden dichtbij te huisvesten, met behoud van hun zelfstandigheid. Het biedt comfort, veiligheid en de geruststelling van zorg binnen handbereik. Maar voordat u enthousiast plannen maakt voor de plaatsing, dient zich een belangrijke vraag aan: “Heb ik een vergunning nodig voor een mantelzorgunit?”

De regelgeving rondom het plaatsen van bijgebouwen, waaronder mantelzorgunits, kan complex lijken. Gelukkig heeft de overheid de regels de afgelopen jaren versoepeld om mantelzorg te faciliteren. In veel gevallen is het plaatsen van een mantelzorgunit nu vergunningsvrij mogelijk. Echter, er zijn wel degelijk voorwaarden aan verbonden. Het is cruciaal om deze voorwaarden te kennen om problemen achteraf te voorkomen. In dit artikel leggen we uit wanneer u een mantelzorgunit vergunningsvrij mag plaatsen en wanneer u wel een omgevingsvergunning moet aanvragen.

Vergunningsvrij plaatsen: Wanneer mag het?

Onder de algemene regels voor vergunningsvrij bouwen (vastgelegd in het Besluit omgevingsrecht – Bor) mag u onder bepaalde voorwaarden een mantelzorgunit plaatsen zonder omgevingsvergunning. De belangrijkste voorwaarden zijn:

1. Er is sprake van mantelzorg

De belangrijkste voorwaarde is dat de unit daadwerkelijk gebruikt wordt voor mantelzorg. Dit betekent dat er een sociale relatie moet zijn tussen de zorgverlener en de zorgontvanger, en dat de zorg nodig is vanwege bijvoorbeeld ouderdom, ziekte of een beperking. Een verklaring van een huisarts, wijkverpleegkundige of andere deskundige kan soms gevraagd worden om de zorgbehoefte aan te tonen.

2. Plaatsing in het achtererfgebied

Vergunningsvrij plaatsen mag doorgaans alleen in het ‘achtererfgebied’. Dit is het deel van uw perceel dat achter de lijn ligt die door de achtergevel van uw hoofdwoning loopt, tot 1 meter achter de voorgevel. Plaatsing in de voortuin is vrijwel nooit vergunningsvrij toegestaan.

3. Maximale afmetingen en hoogte

Er gelden beperkingen voor de grootte en hoogte van het bijgebouw:

• Oppervlakte: De totale oppervlakte van alle bijgebouwen in het achtererfgebied (inclusief de mantelzorgunit) mag een bepaald percentage van het erf niet overschrijden. Dit percentage hangt af van de grootte van het erf. Vaak geldt een maximum van bijvoorbeeld 100 m² voor de unit zelf, maar dit kan lokaal verschillen.
• Hoogte: De maximale bouwhoogte is vaak beperkt, bijvoorbeeld 5 meter voor de nok en 3 meter voor de dakrand, afhankelijk van de afstand tot de perceelgrens.

4. Gebruik als woning

De unit mag volledig worden ingericht als zelfstandige woning, inclusief keuken en badkamer. Dit is een belangrijk verschil met reguliere bijgebouwen, waarvoor vaak strengere regels gelden wat betreft woonvoorzieningen.

5. Tijdelijkheid (in principe)

De mogelijkheid tot vergunningsvrij plaatsen is gekoppeld aan de mantelzorgbehoefte. Zodra de mantelzorgsituatie eindigt, vervalt in principe het recht op de unit als zelfstandige woning. De keuken en badkamer moeten dan verwijderd worden, of de unit moet in zijn geheel weggehaald worden. De unit mag dan nog wel als regulier bijgebouw (bijv. schuur of hobbyruimte) blijven staan, mits deze voldoet aan de regels voor dat type bijgebouw.

Belangrijk: Deze regels zijn algemeen. Gemeenten kunnen aanvullende of afwijkende regels hebben vastgelegd in hun bestemmingsplan of lokale verordeningen!

Wanneer is wél een vergunning nodig?

U heeft vrijwel zeker een omgevingsvergunning nodig in de volgende situaties:

• Plaatsing buiten het achtererfgebied: Bijvoorbeeld in de voortuin.
• Overschrijding maximale afmetingen: Als de unit groter of hoger is dan de lokaal toegestane maten voor vergunningsvrij bouwen.
• Monumentale status: Als u in een beschermd stads- of dorpsgezicht woont of als uw woning een monument is.
• Permanente bewoning (na mantelzorg): Als u de unit na de mantelzorgperiode als zelfstandige woning wilt blijven gebruiken (dit is vaak niet toegestaan).
• Afwijkend bestemmingsplan: Als het bestemmingsplan specifiek beperkingen oplegt.

Het belang van gemeentelijk overleg

Ondanks de landelijke versoepelingen, blijft het absoluut noodzakelijk om altijd vooraf contact op te nemen met uw eigen gemeente. Zij kunnen u precies vertellen:

• Of uw plan voldoet aan de voorwaarden voor vergunningsvrij plaatsen.
• Welke specifieke lokale regels (bestemmingsplan, welstandseisen) van toepassing zijn.
• Of u toch een vergunning moet aanvragen en hoe die procedure verloopt.

Doe dit voordat u een mantelzorgunit koopt of bestelt! Een goede leverancier, zoals Voordeelunits.nl, heeft ervaring met deze processen en kan u vaak ondersteunen bij het contact met de gemeente en een eventuele vergunningsaanvraag.

Stappenplan: Vergunningencheck mantelzorgunit

1. Oriënteer: Bepaal de gewenste grootte en locatie van de unit op uw perceel.
2. Informeer: Neem contact op met uw gemeente (loket Bouwen en Wonen of Omgevingsloket).
3. Check: Vraag specifiek naar de regels voor het (vergunningsvrij) plaatsen van een mantelzorgunit op uw adres.
4. Documenteer: Vraag om schriftelijke bevestiging van de gemeente indien mogelijk.
5. Vergunning aanvragen (indien nodig): Volg de procedure van de gemeente. Uw leverancier kan hierbij helpen met tekeningen en specificaties.
6. Plaatsing: Ga pas over tot plaatsing na goedkeuring van de gemeente of bevestiging dat het vergunningsvrij mag.

Duidelijkheid vooraf voorkomt problemen

De vraag “Heb ik een vergunning nodig voor een mantelzorgunit?” is essentieel. Hoewel vergunningsvrij plaatsen vaak mogelijk is onder specifieke voorwaarden, is het cruciaal om dit vooraf te verifiëren bij uw gemeente. Door de regels te kennen en proactief te communiceren, zorgt u voor een soepel proces en voorkomt u juridische problemen achteraf. Zo kunt u met een gerust hart genieten van de voordelen die een mantelzorgunit biedt: zorg dichtbij, in een comfortabele en zelfstandige woonomgeving.

Voordeelunits.nl adviseert u graag over de mogelijkheden en helpt u bij het navigeren door de regelgeving rondom mantelzorgunits. Neem contact op voor persoonlijk advies.